Ogólne zasady eksploatacji samolotów

Eksploatację sprzętu lotniczego w jednostce lotniczej organizuje kierowniczy personel służby inżynieryjno-lotniczej (SIL) jednostki. Eksploatacja ta obejmuje:

1. Przygotowanie sprzętu lotniczego do lotów, a w tym:

            a) wykonywanie obsług na statkach powietrznych;       

            b) kontrolowanie stanu technicznego statków powietrznych;

            c) wykrywanie i lokalizowanie oraz usuwanie uszkodzeń;

d) organizowanie przedsięwzięć zapewniających utrzymanie charakterystyk statków powietrznych w okresie użytkowania;

2. Przechowywanie sprzętu lotniczego;

3. Ochronę i właściwe wykorzystanie środków materiałowych niezbędnych do zabezpieczenia eksploatacji;

4. Technicznie racjonalne wykorzystanie statków powietrznych i sprzętu lotniczego.   

Podstawą organizacji pracy służby inżynieryjno-lotniczej (SIL) i zasad eksploatacji statków powietrznych są:

1. Instrukcje służby inżynieryjno-lotniczej;

2. Dokumentacja eksploatacyjna w skład, której wchodzą:

a) opisy techniczne i instrukcje eksploatacji (obsługi technicznej) statków powietrznych;

b) metodyki i technologie wykonywania obsług statków powietrznych;

c) jednolite zestawy obsługi technicznej statków powietrznych (JZOT);

d) instrukcje ładowania i transportu statków powietrznych;

e) książki pokładowe, będące podstawowymi dokumentami indywidual­nymi statków powietrznych, zawierające niezbędne dane o ich pochodzeniu, wyposażeniu, eksploatacji i stanie technicznym; książka składa się z następujących części:

I - płatowiec i instalacje płatowca;

II - osprzęt;

III - urządzenia radioelektroniczne;

IV - uzbrojenie;

f) książki silników - są to podstawowe dokumenty indywidualne silników, zawierające niezbędne dane o ich pochodzeniu, wyposażeniu, eksplo­atacji i o stanie technicznym;

g) metryki agregatów statków powietrznych  są dokumentami indywidualnymi agregatów;

h) albumy schematów ideowych i montażowych statków powietrznych;

i) wykazy części zamiennych, narzędzi i urządzeń kontrolnych i diagno­stycznych oraz środków obsługi;

j) normy zużycia części zamiennych i materiałów;

k) metodyki i technologie remontu polowego;

l) katalogi części i elementów;

m) instrukcje techniki pilotowania (użytkowania) statków powietrznych;

n) instrukcje obliczania zasięgu i długotrwałości lotu statków powietrznych;

o) biuletyny eksploatacyjne

3. Dokumentacja organizacyjna (planistyczna, ewidencyjna i sprawozdawcza);

4. Rozkazy, zarządzenia i wytyczne przełożonych.

W procesie eksploatacji samolotów istnieje następujący podział zadań:

- personel SIL eskadr lotniczych wykonuje obsługi bieżące i specjalne, wynikające
z bieżącej eksploatacji statków powietrznych. Przygotowując w planowych terminach statki powietrzne do lotów, zapewnia ich stałą sprawność techniczną i gotowość bojową oraz odpowiada za dopuszczenie do lotów sprawnych statków powietrznych;

- personel eskadry technicznej wykonuje obsługi okresowe, specjalne, remonty polowe
i udziela pomocy eskadrom lotniczym w usuwaniu uszkodzeń oraz wykonuje prace przewidziane w biuletynach i innych dokumentach;

- personel sekcji przygotowania pocisków rakietowych (SPPR) wykonuje obsługi kierowanych pocisków rakietowych, określone w odrębnych przepisach.

Do eksploatacji sprzętu lotniczego dopuszcza się wyłącznie personel latający i SIL, który ukończył szkolenie teoretyczne i praktyczne oraz zdał z wynikiem pozytywnym egzamin ze znajomości budowy, zasad użytkowania i obsługi określonego typu statku powietrznego, zasad bezpieczeństwa pod­czas użytkowania i obsługi oraz obowiązków funkcyjnych. Podstawą dopuszczenia do eksploatacji określonego typu statku powietrznego przez personel latający i SIL jest rozkaz dowódcy jednostki wojskowej, opracowany na podstawie wyników egzaminów i po spełnieniu warunków określonych innymi przepisami.

Napełnianie instalacji

Obsługi statków powietrznych poszczególnych eskadr wykonuje się w wyznaczonych do tego celu miejscach. Również miejsca postoju środków materiałowo-technicznego zabezpieczenia są ściśle określone. Uwzględnia się przy tym zasady bezpieczeństwa pracy i ochrony przeciwpożarowej.

Wydawane do napełnienia instalacji statków powietrznych paliwa, oleje, ciecze specjalne

i gazy powinny odpowiadać warunkom technicznym, określonym normami państwowymi lub branżowymi. Zdatność i gotowość stosowania wymienionych materiałów potwierdzają osoby funkcyjne jednostek zabezpieczenia w orzeczeniach (metrykach) jakości lub w książkach pracy dystrybutora (urządzenia). Orzeczenia wydaje się kierowcom samochodów specjalnych (dystrybutorów) i kierownikowi rurociągu. Orzeczenie zdatności tlenu potwierdzają w książce pracy dystrybutora kierownik sekcji elektrogazowej i szef służby zdrowia jednostki lotniczej.

Zezwolenie na napełnianie instalacji paliwem, olejem, cieczami specjalnymi i gazami oraz dopuszczenie dystrybutorów tych materiałów do obsługi statków powietrznych, po sprawdzeniu jakości i sprawności zgodnie z załącznikiem 4, instrukcji służby inżynieryjno lotniczej wydaje zastępca dowódcy jednostki ds. inżynieryjno lotniczych oraz osoby funkcyjne, które zostały przeszkolone i wyznaczone do wykonania tej czynności.

Zezwolenie na przyłączenie naziemnych źródeł energii elektrycznej i napełniania instalacji pokładowych tlenem, po skontrolowaniu ich sprawności zgodnie z załącznikiem 4, instrukcji SIL wydaje dowódca (technik) klucza osprzętu,

Osoby funkcyjne SIL odnotowują w orzeczeniach (metrykach) lub książkach pracy dopuszczenie do stosowania przy obsłudze statków powietrznych wymienionych środków dystrybucyjnych i materiałów, wpisując adnotację: "NAPEŁNIAĆ (UŻYWAĆ) ZEZWALAM", z datą, godziną podpisem.

W przypadku stwierdzenia uszkodzenia środków obsługi zaopatrzeniowej, niewypełnionej dokumentacji lub złej jakości materiałów, środki te wycofuje się z użycia po wpisaniu odpowiedniej adnotacji w dokumentach sprawdzanych środków.

Technicy (starsi mechanicy) przed napełnianiem instalacji statków powietrznych paliwem, olejem, cieczami specjalnymi i gazami sprawdzają aktualność ich dopuszczenia do użycia

i napełniania, odpowiadają za ilość zużytych środków do napełnienia instalacji oraz za prawidłowe zamknięcie gardzieli wlewowych napełnianych instalacji. Są oni również zobowiązani do sprawdzenia wg orzeczeń laboratoryjnych, czy typ paliwa, oleju, cieczy specjalnej i gazu odpowiada podanemu
w instrukcji eksploatacji danego statku powietrznego, sprawność urządzeń napełniania
i oznakowanie butli z gazem sprężonym zgodnie z załącznikiem 5, instrukcji SIL.

W warunkach zimowych należy zwracać uwagę na stan filtrów paliwa i gardzieli wlewowych zbiorników paliwa nie dopuszczać do ich obmarzania. Należy także zachować wszelkie środki ostrożności, aby nie dopuścić do przedostawania się do zbiorników instalacji wody, śniegu i innych zanieczyszczeń.

Przed napełnianiem instalacji pneumatycznej należy upewnić się, że w butli lotniskowej nie ma wody

Pokładowe instalacje tlenowe, niezależnie od przeznaczenia, napełnia się wyłącznie tlenem medycznym.

Stan napełnienia instalacji statku powietrznego oraz pewność zamknięcia gardzieli wlewowych kontroluje technik lub dowódca klucza.

Ochrona pokryć statku powietrznego

W celu zmniejszenia szkodliwego działania warunków atmosferycznych (słońca, deszczu itp.) na statek powietrzny, należy zakładać pokrowce: na lakierowaną warstwę ochronną, na oszklenie kabiny i na pneumatyki.

Pokrowce używane do zakrywania statków powietrznych powinny być czyste, całe
i suche, nie powinny tworzyć zwisów i szczelin umożliwiających przedostawanie się wody na pokrycie. Pokrowiec zakładany na oszklenie kabiny musi mieć flanelową podpinkę.

Przed zakładaniem pokrowców należy z płatowca usunąć brud, kurz i wodę (lód).
W przypadku oblodzenia pokrowców lub samego statku po­wietrznego nie wolno usuwać lodu sposobem mechanicznym. Do usunięcia lodu należy używać wyłącznie podgrzewaczy powietrza, którego maksymalna temperatura nie przekracza 70 ⁰C.
Po odtajaniu i oddzieleniu się pokrowców od pokrycia należy natychmiast usunąć lód za pomocą szczotki włosianej lub miękkiej szmaty, nie czekając na całkowite jego stopienie,

a następnie osuszyć powierzchnię ciepłym powietrzem.

Również płaszczyzny postoju statków powietrznych należy utrzymywać w czystości. Zimą muszą one być odśnieżone i odlodzone, a latem trawa musi być wykoszona.

Nie wolno opierać o pokrycie statku powietrznego drabinek i innych środków obsługi nie obszytych miękkim materiałem lub nie oklejonych gumą w miejscach stykania się

z płatowcem. Przed wejściem do kabiny statku powietrznego należy dokładnie oczyścić obuwie z kurzu, piasku, błota i śniegu. Nie wolno wydmuchiwać sprężonym powietrzem zanieczyszczeń z kabiny załogi oraz z luków wyposażenia  należy do tego celu używać odkurzaczy.

Podczas pracy na płatowcu należy chodzić w miękkim obuwiu i to jedynie po dozwolonych powierzchniach, wykorzystując chodniki ochraniające pokrycie.

Podczas postoju statku powietrznego należy dokładnie zamykać (a gdzie jest to możliwe także uszczelniać) kabiny, otwory i wzierniki eksploatacyjne oraz inne otwory wlotowe

i wylotowe. Należy również pamiętać o regularnym przewietrzaniu wnętrza statku powietrznego i o suszeniu pokrowców.

Nie wolno opukiwać pokrycia skrzydeł w rejonie zbiorników integral­nych oraz stref konstrukcji z wypełniaczami ulowymi.

Nie należy dopuszczać do oddziaływania na sprzęt lotniczy substancji szkodliwych paliw

i smarów. Nie wolno myć pokrycia naftą, benzyną, rozpuszczalnikami ani wodą pod ciśnieniem. W przypadku uszkodzenia powierzchni malowanych należy je niezwłocznie odnawiać.

Wymiana elementów statku powietrznego

Agregaty, bloki lub inne elementy pobrane z magazynów lub składnic należy przed zamontowaniem na statku powietrznym przejrzeć i sprawdzić na stanowisku kontrolnym, o ile w takie stanowisko eskadra techniczna jest wyposażona. W przypadku, jeżeli agregat po sprawdzeniu nie został zamon­towany na statek powietrzny, to po upływie miesiąca należy agregat powtórnie sprawdzić.

Agregaty, bloki, przyrządy i inne elementy zdemontowane ze statku powietrznego umieszcza się w pomieszczeniach na regałach lub w szafach wraz z przywieszkami, na których wpisuje się numer statku powietrznego, z którego zostały zdjęte. Zdemontowane drobne elementy jak śruby, sworznie, nakrętki itp. wkłada się do specjalnych skrzynek (toreb, sortowników), na których oznacza się ich przynależność do wyposażenia statku powietrznego i jego numer.

Podczas demontażu i montażu agregatów należy stosować środki zapobiegające wpadaniu narzędzi i drobnych elementów (śrub, nakrętek, nitów itp.) oraz przedostawaniu się cieczy, wody, śniegu do wnętrza statku powietrznego. Do środków zapobiegawczych należą: siatki, pokrowce, linki, zaślepki, łapacze itp.

l. Zabrania się przechowywania razem sprawnych i niesprawnych agregatów.

2. Podczas pracy zabrania się kładzenia elementów, zespołów, agregatów, narzędzi
i innych przedmiotów na płatowcu i silniku. Po zakończeniu pracy należy sprawdzić, czy w kabinie, dyfuzorach, wnękach itp. nie po­zostały żadne przedmioty.

3. W czasie eksploatacji statków powietrznych zabrania się:

       a) zmieniać konstrukcję statku powietrznego;

       b) zmieniać schematy ideowe i montażowe układów;

        c) przyłączać agregaty i aparaturę do sprawdzania w miejscach nie przewidzianych

w schemacie;

        d) zakładać agregaty i urządzenia nie przewidziane w dokumentacji technicznej;

        e) stosować materiały (paliwa, ciecze, gazy itp.) nie przewidziane w instrukcji eksploatacji danego typu statku powietrznego.

Przeglądy statków powietrznych

Przeglądy statków powietrznych wykonuje się w celu określenia stanu technicznego (wykrycia uszkodzeń lub innych nieprawidłowości). Jest to, więc czynność profilaktyczna zwiększająca niezawodność sprzętu i zwiększająca bezpieczeństwo lotów.

Przed przeglądem należy wykonać czynności przygotowawcze, do których należą:

- zdjęcie pokrowców;

- sprawdzenie zabezpieczeń, dźwigni i wyłączników w kabinie;

- zdjęcie osłon, pokryw i otwarcie niezbędnych wzierników;

- usunięcie zanieczyszczeń i smaru z części ruchomych podlegających przeglądowi;

- przygotowanie narzędzi i przyrządów potrzebnych do wykonania prze­glądu.

Podczas wykonywania przeglądu obowiązuje odpowiednia kolejność, trasa przeglądu, podana w jednolitych zestawach obsług technicznych poszczególnych typów samolotów. Przegląd rozpoczyna się od przedniej części samolotu, poprzez prawą stronę kadłuba, prawe skrzydło i podwozie przechodzi się do tylnej części kadłuba i usterzenia a następnie w podobny sposób sprawdza się lewą część samolotu i kończy na jego kabinie.

W czasie przeglądu należy sprawdzić, czy nie występują:

- pęknięcia, wgniecenia lub inne mechaniczne uszkodzenia części;

- uszkodzenia zabezpieczeń i poluzowania nakrętek;

- nieszczelności oraz przetarcia przewodów i agregatów;

- ocierania się części ruchomych;

- nadmierne luzy i stan smaru;

- osłabienia połączeń nitowanych i klejonych;

- nieszczelne przylegania i słabe mocowanie pokryw, wzierników, osłon i opływów;

- uszkodzenia powłok ochronnych i korozja części.

Wszystkie stwierdzone uszkodzenia i nieprawidłowości należy zanotować w książce obsługi, a po stwierdzeniu przyczyny ich powstania usunąć. Nie wolno usuwać uszkodzeń sprzętu lotniczego bez uprzedniego stwierdzenia przyczyny ich powstania
- metoda ta daje pewność, że podobne uszkodzenia nie powtórzą się w przyszłości.

Kliknij w obrazek aby powiększyć

Trasa przeglądu